Υστερεκτομία

Mε τον όρο υστερεκτομία εννοούμε τη χειρουργική αφαίρεση της μήτρας, του τραχήλου και, αναλόγως αν κρίνεται απαραίτητο, των ωοθηκών και των σαλπίγγων. Στις περισσότερες περιπτώσεις η μήτρα αφαιρείται για καλοήθεις παθήσεις, όπως μητρορραγίες, πυελικό άλγος και ινομυώματα.

Η αφαίρεση  ενός οργάνου, σε πολλές περιπτώσεις, είναι ιατρικά ευκολότερη σε σχέση με την διατήρηση του. Βεβαίως οι οπαδοί της ολικής αφαίρεσης αντιπαραθέτουν τον  κίνδυνο επανεμφάνισης ινομυωμάτων ή την ανάπτυξη κακοήθειας ως ένδειξη για την αφαίρεση. Αυτός ο κίνδυνος, αν και εφόσον ισχύει, είναι κάτι που πρέπει να  συζητείται διεξοδικά με την ενδιαφερόμενη πριν την επέμβαση και η επιλογή να είναι αποκλειστικά δική της.

Βάση της δικής μας πείρας, οι περισσότερες  γυναίκες με ινομυώματα, ανεξαρτήτου ηλικίας, όταν ενημερωθούν σωστά, αποφασίζουν για την διατήρηση της μήτρας τους. Η μήτρα για την γυναίκα δεν είναι απλά  ένα παροπλισμένο όργανο, είναι σύμβολο γονιμότητας, σεξουαλικότητας και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της θηλυκής της ακεραιότητας. Έτσι πρέπει να την  αντιμετωπίζουμε και εμείς με σεβασμό, και το ιατρικό κατεστημένο να καταβάλει κάθε προσπάθεια για την διατήρηση της.

 Σε κάθε κανόνα  βεβαίως υπάρχουν εξαιρέσεις των όποιων η σημαντικότερη είναι η ασφάλεια και υγειά της γυναίκας. Αν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για προκαρκινικές ή  καρκινικές βλάβες της μήτρας, ή ινομυώματα τόσο μεγάλα και τόσο πολλά ώστε η αρχιτεκτονική δομή της μήτρας να είναι μη αναγνωρίσιμη και ειδικά όταν αυτό  συμβαίνει μετά την ολοκλήρωση της οικογένειας, σε μεγαλύτερες ηλικίες ή κατόπιν πολλών χειρουργείων, η μήτρα πρέπει να αφαιρεθεί.

 Για καλοήθεις  παθολογίες π.χ. πολλαπλά ινομυώματα ή διάχυτη αδενομύωση της μήτρας, προτείνουμε την μη ολική αφαίρεση του οργάνου και την διατήρηση του κατώτερου τμήματος  της μήτρας (του τραχήλου) και των ωοθηκών. Αυτή η επέμβαση ονομάζεται υφολική υστερεκτομή και γίνεται λαπαροσκοπικά. Η διατήρηση του τραχήλου και  των ωοθηκών επιτρέπει στη γυναίκα να έχει ακόμα ορμονικό κύκλο με μια μίνι περίοδο και βεβαίως ο κόλπος να έχει καλύτερη στήριξη με  φυσιολογικότερη  σεξουαλική συμπεριφορά.

Υπάρχουν τρεις βασικές χειρουργικές μέθοδοι υστερεκτομίας:

1. Κοιλιακή υστερεκτομία -διενεργείται μέσα από εγκάρσια τομή στην κοιλιά, όπως η καισαρική τομή
2. Κολπική υστερεκτομία -διενεργείται εξ' ολοκλήρου διαμέσου του κόλπου
3. Λαπαροσκοπική υστερεκτομία

Η κοιλιακή ή ανοιχτή υστερεκτομία είναι η μέθοδος, η οποία καθιερώθηκε από τότε που διενεργήθηκε για πρώτη φορά η χειρουργική αφαίρεση της μήτρας πριν 150 χρόνια περίπου. Κατά τη διάρκεια των ετών έχουν γίνει ελάχιστες αλλαγές. Η πιο σημαντική ήταν η αλλαγή της τομής στην κοιλιά, η οποία από επιμήκης έγινε εγκάρσια, όπως αυτή της καισαρικής τομής.

Παρόλη την πάροδο των ετών ο μέσος χρόνος ανάρρωσης από μια κοιλιακή επέμβαση υπολογίζεται σε 4-5 ημέρες στην κλινική και έως ένα μήνα στο σπίτι.

Είναι η αφαίρεση της μήτρας διαμέσου του κόλπου. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται κυρίως σε περιπτώσεις, όπου το πυελικό έδαφος έχει υποστεί χαλάρωση και η μήτρα έχει πτώση. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης μπορούν να διορθωθούν παθήσεις όπως κυστεοκήλη, χαλάρωση του προσθίου κολπικού τοιχώματος και ορθοκήλη, χαλάρωση του οπισθίου τοιχώματος.

Η λαπαροσκοπική υστερεκτομία είναι σχετικά πρόσφατο επιστημονικό επίτευγμα. και γίνεται μέσα από τέσσερεις οπές, μεγέθους 5 και 10 χιλιοστών στον ομφαλό και στο κατώτερο τμήμα της κοιλιάς. Η πρώτη λαπαροσκοπική υστερεκτομία δημοσιεύτηκε το 1989. Έκτοτε όλο και περισσότερες επεμβάσεις άρχισαν να γίνονται λαπαροσκοπικά.

Η ομάδα μας πραγματοποίησε την πρώτη λαπαροσκοπική υστερεκτομία το 1992. Έκτοτε έχουμε ολοκληρώσει πάνω από 200 επεμβάσεις.

Η πιθανότητα να συμβεί μια επιπλοκή βάσει της διεθνούς βιβλιογραφίας είναι από 0% έως 4,35% για υφολική λαπαροσκοπική υστερεκτομία και από 2,7% έως 9,7% για ολική λαπαροσκοπική υστερεκτομία. Οι άλλες δύο μέθοδοι παρουσιάζουν επιπλοκές σε υψηλότερα ποσοστά. 2% έως 27,7% η κολπική υστερεκτομία και 13% έως και 48% η κοιλιακή (Β.Βojahr 2006).

Σύμφωνα με τη δική μας εμπειρία, σε περισσότερα από 200 περιστατικά υφολικής και ολικής λαπαροσκοπικής υστερεκτομίας, το ποσοστό που ανακοινώσαμε σε συνέδρια ήταν κάτω από 4%.

Οι κίνδυνοι όπως σε όλες τις επεμβάσεις είναι αιμορραγία κατά τη διάρκεια της επέμβασης ή μετεγχειρητικά, τρώση κάποιου αλλού οργάνου, πυρετός και μόλυνση. Ο κίνδυνος από την γενική αναισθησία είναι εξαιρετικά χαμηλός.

Η μόνη βασική αντένδειξη είναι το μέγεθος της μήτρας. Εάν το όργανο είναι τεραστίων διαστάσεων οι λαπαροσκοπικοί χειρισμοί είναι περιορισμένοι και η χρονική διάρκεια της επέμβασης την καθιστά πλέον ανώφελη για την ασθενή. Μια άλλη σχετική, όμως, αντένδειξη είναι η κακοήθεια της μήτρας ή αν η γυναίκα έχει ήδη υποβληθεί σε πολλά ανοιχτά χειρουργεία.

Η τελική απόφαση για τον τρόπο της επέμβασης έγκειται στην λαπαροσκοπική πείρα και ικανότητα του γιατρού. Σήμερα σε πολλά οργανωμένα κέντρα του εξωτερικού κακοήθειες της μήτρας, του τραχήλου και των ωοθηκών γίνονται λαπαροσκοπικά, αρκεί η νεοπλασία να είναι σε αρχικό στάδιο.

1. Ολική μετά των εξαρτημάτων που σημαίνει αφαίρεση όλων των έσω γεννητικών οργάνων.
2. Ολική άνευ εξαρτημάτων δηλαδή άνευ σαλπίγγων και ωοθηκών
3. Υφολική μετά των εξαρτημάτων.
4. Υφολική άνευ εξαρτημάτων, που είναι και η πιο συντηρητική επέμβαση.

Υφολική υστερεκτομία σημαίνει αφαίρεση μόνο του σώματος της μήτρας δηλαδή του άνω τμήματος με διατήρηση του κατώτερου, που είναι ο τράχηλος. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αφαιρούμε ούτε τις ωοθήκες ούτε τις σάλπιγγες. Οι λόγοι, για τους οποίους αφήνουμε πίσω τον τράχηλο, είναι γιατί ο κόλπος στηρίζεται καλύτερα, η λειτουργία της ούρησης επηρεάζεται λιγότερο, η σεξουαλική συμπεριφορά της γυναίκας είναι πιο φυσιολογική και, το πιο σημαντικό, έχει χαμηλότερη πιθανότητα επιπλοκών και από την κοιλιακή και την κολπική υστερεκτομία αλλά και από την ολική λαπαροσκοπική υστερεκτομία.

Η λαπαροσκοπική υφολική υστερεκτομή κερδίζει έδαφος διεθνώς σε περιπτώσεις καλοηθών παθήσεων της μήτρας και θεωρείται λιγότερο ακρωτηριαστική και αποδεκτή ως λύση σε σύγκριση με την  μεγαλύτερη και ριζικότερη επέμβαση που είναι η ανοιχτή ολική υστερεκτομία. Ο θεωρητικός κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου στον υπολειπόμενο τράχηλο  είναι ο ίδιος όπως στον γενικό πληθυσμό και εξαλείφεται με τον ετήσιο έλεγχο με το γνωστό Παπ τεστ. Ο χρόνος παραμονής της ασθενούς κατόπιν  λαπαροσκοπικής υστερεκτομής στην κλινική είναι μια νύχτα και μπορεί να επιστρέψει στις δραστηριότητές της μετά από μία εβδομάδα.

Αν αφαιρέσουμε τις ωοθήκες σε μια νέα γυναίκα τότε σταματάει άμεσα ο ορμονικός κύκλος με αποτέλεσμα η γυναίκα να μπει σε εμμηνόπαυση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την απότομη μείωση των οιστρογόνων. Η έλλειψη αυτής της ορμόνης επιταχύνει την οστεοπόρωση, την ατροφία και ξηρότητα του δέρματος των γεννητικών οργάνων και σε πολλές περιπτώσεις συνοδεύεται από εκνευρισμό, εξάψεις και ψυχολογικά προβλήματα. Συνεπώς, οι ωοθήκες πρέπει να αφαιρούνται μόνο όταν υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, ή αν η γυναίκα βρίσκεται ήδη σε εμμηνόπαυση.

Η αφαίρεση μόνο του σώματος της μήτρας, όπως γίνεται στην υφολική υστερεκτομία, σημαίνει πώς, παρόλο που η γυναίκα δεν βλέπει πλέον περίοδο, τα οιστρογόνα και ο ορμονικός κύκλος συνεχίζονται όπως πριν, χωρίς τις δυσάρεστες επιπτώσεις της κλιμακτηρίου.

Η επιστημονική θέση στην διατήρηση της περιόδου, όταν η γυναίκα είναι σε προ-κλιμακτήριο είναι διχασμένη. Οι περισσότεροι συμφωνούν πως, αν οι ωοθήκες είναι υγιείς στη διάρκεια του χειρουργείου, μπορούν και να διατηρηθούν. Μετά, όμως, την εμμηνόπαυση, όλοι συμφωνούν στην προληπτική εξαίρεση των ωοθηκών για την πρόληψη του γυναικολογικού καρκίνου των ωοθηκών.