Συχνότητα Καρκίνου του Μαστού

Οι παράγοντες κινδύνου του καρκίνου του μαστού διαχωρίζονται σε 3 κατηγορίες.

• Παράγοντες μέτριας επιβάρυνσης:

Ας ξεκαθαρίσουμε καταρχήν ότι οι κληρονομικοί καρκίνοι του μαστού είναι σπάνιοι. Αφορούν ένα 6-7% των καρκίνων του μαστού. Αυτό σημαίνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των καρκίνων του μαστού δεν έχουν κανένα οικογενειακό ιστορικό.

Η προφυλακτική μαστεκτομή προτείνεται και αφορά στις γυναίκες που είναι φορείς κάποιας μετάλλαξης των γνωστών γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Η προφυλακτική μαστεκτομή δε μηδενίζει το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου του μαστού αλλά το περιορίζει στο 5%.

Συνήθως πραγματοποιείται στον ίδιο χειρουργικό χρόνο και η αποκατάσταση με την τοποθέτηση ενθεμάτων.

Η λήψη της απόφασης πρέπει να γίνει από την ασθενή και το οικογενειακό της περιβάλλον και όχι από τον γιατρό. Ο γιατρός έχει την υποχρέωση να ενημερώσει πλήρως την ασθενή για όλα τα ενδεχόμενα αλλά όχι να την πιέσει για την μία ή την άλλη λύση. Η άλλη λύση όπως είναι κατανοητό, δεν είναι επεμβατική αλλά συντηρητική  και η κατάρτιση ενός προγράμματος συστηματικής παρακολούθησης πρέπει να συμφωνηθεί μεταξύ του γιατρού και της γυναίκας.

Οι πιθανότητες σε μια γυναίκα φορέα μετάλλαξης των γονιδίων BRCA1και  BRCA2 να νοσήσει είναι  60-80% για τον μαστό και 30-45% για την ωοθήκη για το BRCA1 ενώ οι πιθανότητες για το BRCA2  είναι 60-80% και 10-20% αντιστοίχως. Αυτό σημαίνει ότι κάποιες γυναίκες-φορείς δεν πρόκειται να νοσήσουν ποτέ. Η επιλογή μιας γυναίκας φορέα της μετάλλαξης, πρέπει να γίνει σεβαστή όποια και αν είναι αυτή (προφυλακτική μαστεκτομή versus τακτική παρακολούθηση) και να την συνοδεύσουμε χωρίς πιέσεις σε αυτήν της την επιλογή. Άλλωστε, υπάρχουν χώρες όπως οι γαλλόφωνες όπου η προφυλακτική μαστεκτομή δεν είναι ο κανόνας αλλά η εξαίρεση σε περίπτωση μετάλλαξης των γονιδίων BRCA1 και BRCA2.

Καμία γυναίκα ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να κάνει τον γονιδιακό έλεγχο για την ύπαρξη μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Αν κάποια γυναίκα αναγνωρίζει τον εαυτό της σε μία από τις παρακάτω περιπτώσεις μπορεί ΑΝ ΘΕΛΕΙ να κάνει το διερευνητικό τεστ (είναι μια απλή αιμοληψία) ή να συμβουλευθεί ακόμη καλύτερα έναν γενετιστή:

• Καρκίνος  μαστού σε συγγενή πρώτου βαθμού ή στην ίδια πριν τα 50
• Καρκίνος ωοθηκών σε συγγενή πρώτου βαθμού ή στην ίδια ανεξαρτήτου ηλικίας
• Καρκίνος μαστού σε 2 ή περισσότερους συγγενείς ανεξαρτήτου ηλικίας
• Καρκίνος μαστού σε συγγενή πρώτου βαθμού ή στην ίδια και στους 2 μαστούς ή δύο πρωτοπαθείς καρκίνοι στον ίδιο μαστό
• Καρκίνος μαστού σε άνδρα συγγενή
• Συγγενής BRCA θετικός

Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μία θεαματική αύξηση ζευγαριών που υποβάλλονται  σε θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης. Αυτή η αύξηση προκάλεσε και μία ανησυχία για τις πιθανές επιπτώσεις στο μαστό και ειδικότερα για την πιθανή πρόκληση καρκίνου του μαστού σε γυναίκες που υποβάλλονται σε περισσότερες των 2 ή 3 προσπαθειών. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία δημοσίευση που να υποστηρίζει μία τέτοια ανησυχία. Αυτό που πιθανώς δημιούργησε αυτή την αρνητική άποψη της IVF, είναι το γεγονός πως όλο και μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες (άνω των 40) τεκνοποιούν με αυτές τις μεθόδους. Είναι γνωστόν πως η κύηση και όχι η θεραπεία προδιαθέτει σε καρκίνο του μαστού σε αυτές τις γυναίκες των μεγαλυτέρων ηλικιών.

Ωστόσο, ένας πλήρης μαστολογικός έλεγχος πριν από κάθε προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι επιβεβλημένος. Οι μελέτες επισημαίνουν πως στην περίπτωση που προϋπάρχει μη διαγνωσμένος καρκίνος του μαστού και η γυναίκα υποβληθεί σε θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης, η πορεία της νόσου είναι σαφώς χειρότερη.  Η γυναίκα που θα μπει στη διαδικασία της  εξωσωματικής γονιμοποίησης πρέπει να έχει διασφαλίσει την υγεία του στήθους της, στο μέτρο του δυνατού, με έναν πρόσφατο μαστολογικό έλεγχο. Ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει αυτός ο έλεγχος, εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων και θα γίνει κατόπιν συνεννοήσεως με το μαστολόγο.

Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι ο καρκίνος του μαστού είναι  πολλές φορές ασυμπτωματικός ενώ μεγάλο μέρος των συμπτωμάτων που οδηγούν τις γυναίκες στο μαστολόγο, δεν είναι ειδικά για τον καρκίνο του μαστού. Τα συχνότερα συμπτώματα που οδηγούν τις γυναίκες για μια συμβουλή είναι η ψηλάφηση κάποιου σκληρού μέρους στο μαστό, ο πόνος και η έκκριση κάποιου υγρού από τη θηλή. Αν και τις περισσότερες φορές τα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να εξηγηθούν από φυσιολογικές μεταβολές ή καλοήθεις παθήσεις, είναι υποχρέωση του ιατρού και δικαίωμα της γυναίκας να γίνει ένας σοβαρός μαστολογικός έλεγχος. Άλλα συμπτώματα που πρέπει να οδηγήσουν στην αναζήτηση συμβουλής είναι η εισολκή της θηλής ή του δέρματος, σημάδια φλεγμονής του μαστού (κοκκινίλα, πόνος, πυρετός), επίμονα διογκωμένοι λεμφαδένες στη περιοχή της μασχάλης.

Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι μελέτες είναι σαφείς όσον αφορά την πορεία ίασης του καρκίνου του μαστού, επισημαίνοντας ότι οι καρκίνοι του μαστού με καλή πορεία, είναι αυτοί που ανακαλύφθηκαν μέσω του προληπτικού ελέγχου και που είναι συνήθως μικρότεροι σε μέγεθος και ασυμπτωματικοί. Αντιθέτως, μεγάλοι συμπωματικοί καρκίνοι έχουν συνήθως, δυσμενέστερη εξέλιξη.

Η διάγνωση γίνεται τυχαία κατά τη διάρκεια ενός προληπτικού ελέγχου ή μετά από την αναζήτηση συμβουλής για κάποιο σύμπτωμα (ψηλάφηση όζου). Η διαδικασία που ακολουθείται πρέπει να είναι συστηματική και να στοχεύει στη γρήγορη και ασφαλή διάγνωση καθώς και στη συγκέντρωση των απαραίτητων πληροφοριών που θα μας επιτρέψουν να σχεδιάσουμε ένα πλάνο θεραπείας. Όπως προαναφέρθηκε, η ψηλάφηση από τον ειδικό, η μαστογραφία με επιπλέον προβολές, ο υπέρηχος του μαστού και η διαδερμική βιοψία αποτελούν απαραίτητο και αναγκαίο σκέλος αυτής της διαδικασίας διάγνωσης.