Θεραπεία Καρκίνου του Μαστού
![]() |
Μιχάλης Φιλιππίδης DMCA. DES. Ειδικός Μαστολόγος - Χειρούργος Γυναικολόγος |
Η σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού επιβάλλει τη στενή και συνεχή συνεργασία μεταξύ του χειρουργού μαστολόγου, του ογκολόγου και του ακτινοθεραπευτή. Λίγο πριν την αρχή της θεραπείας, συνεδριάζει ογκολογικό συμβούλιο και αποφασίζει στην καλύτερη για την κάθε ασθενή, θεραπεία. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, οι ιατροί βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία και συνεννόηση, παρακολουθώντας την πορεία της αγωγής.
Xειρουργική θεραπεία. Σκοπός του χειρουργικού σκέλους της θεραπείας είναι ο τοπικός έλεγχος του καρκίνου. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες είχαμε μια μετακίνηση από την κλασική ολική μαστεκτομή προς περισσότερο συντηρητικές θεραπείες όπως η ογκεκτομή με διατήρηση μεγάλου μέρους του μαστού (με τη θηλή) σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία.
Μεγάλες διεθνείς μελέτες μας διαφώτισαν ως προς την αποτελεσματικότητα των συντηρητικών χειρουργικών επεμβάσεων σε συνδυασμό με την ακτινοθεραπεία για τους καρκίνους σχετικά περιορισμένου μεγέθους, όσον αφορά την επιβίωση. Τα αποτελέσματα είναι εξίσου καλά με αυτά πιο ριζικών επεμβάσεων.
Ο λεμφαδενικός καθαρισμός συμπληρώνει τη χειρουργική θεραπεία όποια κι αν είναι αυτή. Ένας βασικός ρόλος του λεμφαδενικού καθαρισμού (μασχάλη) είναι ο τοπικός έλεγχος της πάθησης. Επιπλέον, το αποτέλεσμα του λεμφαδενικού καθαρισμού χρησιμοποιείται ως προγνωστικός παράγοντας, ενώ καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη χορήγηση συμπληρωματικών θεραπειών όπως αυτή της χημειοθεραπείας.
Η απόφαση για τον τρόπο της χειρουργικής αντιμετώπισης του καρκίνου δεν έχει να κάνει μόνο με το μέγεθος του καρκίνου αλλά και με μια σειρά άλλων παραγόντων όπως το συνολικό μέγεθος του μαστού, ο τύπος του καρκίνου, η ηλικία και το ιστορικό (μαστολογικό αλλά και γενικό) της ασθενούς, η φυσική της κατάσταση, η επιθυμία της ίδιας, αλλά και ορισμένοι άλλοι παράγοντες που πρέπει να συνεκτιμηθούν από τον γιατρό και την ασθενή.
Ακτινοθεραπεία. Έχει ένα εξαιρετικά σημαντικό ρολό στη τοπική θεραπεία του καρκίνου του μαστού σε συνδυασμό με το χειρουργικό σκέλος αλλά και τη χημειοθεραπεία και/ή την ορμονοθεραπεία. Επιτρέπει τη μείωση του ρίσκου τοπικής υποτροπής (μετά συντηρητικής χειρουργικής επέμβασης ή μετά ριζικής μαστεκτομής σε ορισμένες περιπτώσεις), χωρίς να μειώνει την τελική επιβίωση.
Πρόκειται για μια θεραπεία που συμβιβάζει την ανάγκη διοχέτευσης μιας αποτελεσματικής δόσης ακτινοβολίας ώστε να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα ενώ παράλληλα να διασωθούν οι υγιείς παρακείμενοι ιστοί. Το αισθητικό αποτέλεσμα μετά από περιορισμένης έκτασης χειρουργική επέμβαση και ακτινοθεραπείας είναι εξαιρετικά καλό και οι περισσότερες ασθενείς μένουν ιδιαιτέρα ευχαριστημένες. Η θεραπεία είναι πολύ καλά αποδεκτή, κατά τη διάρκειά της ωστόσο επιπλοκές υπάρχουν έστω κι αν δεν είναι πολύ συχνές.
Τα κριτήρια επιλογής των ασθενών που μπορούν να επωφεληθούν από την ακτινοθεραπεία έχουν να κάνουν με το μέγεθος του καρκίνου σε σχέση με το συνολικό όγκο του μαστού, με τη γεωγραφική θέση του καρκίνου, με την ηλικία, το ιστορικό και τη φυσική κατάσταση της ασθενούς, με την προτίμηση της ασθενούς και μια άλλη σειρά παραγόντων που πρέπει να συνεκτιμηθούν.
Χημειοθεραπεία. Βασικός στόχος της συστηματικής θεραπείας είναι η αντιμετώπιση της μεταστατικής νόσου. Μετά τον έλεγχο της νόσου τοπικά με το χειρουργείο και/ή την ακτινοθεραπεία, επιβάλλεται, στις περιπτώσεις που η πιθανότητα μεταστάσεων είναι μεγάλη κατά την αρχική διάγνωση, να χορηγηθεί συμπληρωματική συστηματική θεραπεία. Συμπληρωματική θεραπεία χορηγείται, επίσης, σε μεταστατικούς ασθενείς με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους και σε ασθενείς με μεγάλους σε μέγεθος καρκίνους που είναι επιθυμητό να μικρύνουν με σκοπό να χειρουργηθούν συντηρητικά.
Αρχή της χημειοθεραπείας είναι η χορήγηση ενός ‘κοκτέιλ’ φαρμάκων που θα δράσουν στα καρκινικά κύτταρα και θα τα εμποδίσουν να αναδιπλασιαστούν και να επιβιώσουν. Δυστυχώς, τα φάρμακα δρουν και σε υγιή κύτταρα (ειδικότερα σε κύτταρα που πολλαπλασιάζονται συχνά όπως οι θύλακοι των τριχών), κάτι που τα καθιστά τοξικά. Η ζυγαριά, θεραπείας-τοξικότητας κλείνει προς το πρώτο, αφού αναμφισβήτητα η δράση των φαρμάκων στους καρκινικούς κυτταρικούς πληθυσμούς είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Ο συνηθέστερος τρόπος χορήγησης είναι σε κύκλους (μονοήμερη χορήγηση σε one-day-clinic) που επαναλαμβάνονται κάθε 3-4 εβδομάδες για ορισμένο χρονικό διάστημα.
Τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει ραγδαία εξέλιξη με την εμφάνιση νέων χημειοθεραπευτικών φαρμάκων αλλά και μελετών σε γονιδιακό επίπεδο έτσι ώστε να μπορέσουμε στο άμεσο μέλλον να στοχεύουμε έξυπνα, χορηγώντας την καταλληλότερη χημειοθεραπεία σε κάθε ασθενή.
Ορμονοθεραπεία. Η ορμονική θεραπεία στοχεύει στην καταστροφή των καρκινικών κυττάρων που εμφανίζουν υποδοχείς για ορμόνες και είναι ορμονοεξαρτώμενα.
Μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι ασθενείς (που έχουν καρκίνους με θετικούς σε ορμόνες υποδοχείς) που βρίσκονται σε ορμονοθεραπεία παρουσιάζουν καλύτερη επιβίωση, ενώ σε ασθενείς υψηλού κινδύνου μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως προφύλαξη.
Οι ασθενείς που παρουσιάζουν καρκίνους με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς έχουν συνήθως καλύτερη πρόγνωση.
Η εξέλιξη στην ορμονοθεραπεία τα τελευταία χρόνια είναι και αυτή ραγδαία και απαιτεί συνεχή παρακολούθηση αφού και νέα φάρμακα εμφανίζονται και ο συνολικός χρόνος χορήγησής τους αλλάζει και η εναλλαγή τους προτιμάται σε κάποιες περιπτώσεις.
Σήμερα υπάρχουν 2 βασικές κατηγορίες ορμονοθεραπείας, τα αντιοιστρογόνα με το γνωστότερο να είναι η ταμοξιφαίνη που μπορεί να χορηγηθεί σε προ- και μετεμμηνοπαυσιακές ασθενείς και οι αναστολείς της αρωματάσης που χορηγούνται σε μετεμμηνοπαυσιακές ασθενείς. Το κάθε φάρμακο έχει τη δική του ένδειξη και η χορήγησή του εξαρτάται από μια σειρά στοιχείων που χαρακτηρίζουν τον καρκινικό όγκο και την ασθενή.
Σε σύγκριση με τη χημειοθεραπεία, η ορμονοθεραπεία παρουσιάζει πολύ λιγότερες παρενέργειες.